De Marne
Inhoud
De Marne is een gemeente in het noorden van Nederland, in het noordwesten van de provincie Groningen.
De gemeente De Marne is in 1990 ontstaan na een gemeentelijke herindeling van de gemeenten Leens, Eenrum, Ulrum en Kloosterburen. Deze gemeente heette aanvankelijk Ulrum, maar heeft zijn naam in 1992 gewijzigd in De Marne, naar het gelijknamige onderkwartier van Hunsingo. De gemeente omvat naast het historische landschap de Marne ook delen van het Halfambt, namelijk de oude kerspelen Eenrum, Maarslag (Klein en Groot) en Mensingeweer.
De Marne ligt in het noordwesten van de provincie Groningen. In het noorden grenst de gemeente aan de Waddenzee, in het oosten aan de gemeente Winsum. Het Reitdiep vormt de grens met de gemeente Zuidhorn in het zuiden, terwijl het Lauwersmeer de grens vormt met de Friese gemeenten Dongeradeel en Kollumerland.
De gemeente is uitgesproken dunbevolkt. De drie grootste dorpen, Leens, Eenrum en Ulrum komen niet boven de 2.000 inwoners uit. De kleinste kern, Broek, telt goed 60 inwoners. De nederzettingen liggen vrijwel allemaal op een voormalige kwelderwal. Deze kwelderwallen, van origine allemaal voormalige kustlijnen die van west naar oost lopen, zijn met enige moeite nog in het landschap te herkennen.
Geschiedenis
De naam van de gemeente verwijst naar een van onderkwartieren van Hunsingo. Oorspronkelijk moet De Marne bij het Humsterland hebben gehoord. Oorspronkelijk stroomde de Hunze noordwaarts door het gebied. Na de vorming van de Lauwerszee, rond 800, ontstond er een doorbraak van die zee naar de Hunze. De Marne werd daardoor een eiland. Dat zou het blijven tot rond 1200, de oude Hunzemonding slibde langzaam dicht en werd uiteindelijk afgedijkt. Met name het zuidelijke gedeelte, direct boven het Reitdiep, kent al een zeer lange bewoningsgeschiedenis. De wierde van Ewer dateert van rond het begin van de jaartelling.
Tot de Marne behoorden vanouds de kerspelen Hornhuizen, Kloosterburen, Leens, Niekerk. Ulrum, Vierhuizen, Vliedorp, Warfhuizen, Wehe, Wierhuizen en Zuurdijk. Zuurdijk bestond oorspronkelijk uit twee kerspelen: Asterdyck en Westerdyck. Een van beide is rond 1500 verdronken, net als het kerspel Maddenze ten westen van Vierhuizen. De dorpen Mensingeweer en Maarslag werden vóór 1811 niet tot De Marne gerekend. Dat geldt ook voor het gebied van de voormalige gemeente Eenrum, dat eerst 1990 bij de nieuwe gemeente werd gevoegd.
Het wapen van De Marne gaat deels terug op een zegel uit 1375, waarop het oude wapen van De Marne staat. Hierop is de apostel Petrus afgebeeld met een sleutel in zijn hand. Petrus verwijst hierbij naar de Petruskerk in Leens, de vroegere zetel van de proosdij. Van het oude wapen, dat tot 1990 ook gold als het wapen van de gemeente Leens, is alleen de sleutel overgenomen. Ook is een deel van het wapen van de vroegere gemeente Eenrum opgenomen; de blauwe en witte golven komen hier vandaan. De rode dwarsbalk verwijst naar de landstreek Hunsingo waartoe De Marne behoort. De gouden kroon komt voor op de wapens van de vroegere gemeenten Eenrum, Kloosterburen en Ulrum.
Economie
Het gebied van de huidige gemeente behoort van oudsher tot de belangrijkste landbouwgebieden van de provincie Groningen. De streek wordt gekenmerkt door relatief grote akkerbouwbedrijven. Langs de kust profiteerden de boeren van het recht van optrekkende heerden.
Naast de landbouw is in Zoutkamp de visserij van belang. Het plaatsje is vooral bekend vanwege de garnalenvangst.
Bezienswaardigheden
Grootste publiekstrekker in de gemeente is de zeehondencrèche in Pieterburen. Binnen de gemeente hebben ooit 15 borgen gestaan. Verhildersum bij Leens is de enige die daarvan is overgebleven. Ook in Leens staat de Romaanse Petruskerk met het wereldberoemde orgel van Albertus Antoni Hinsz.
Eenrum is een beschermd dorpsgezicht. Warfhuizen is Nederlands Noordelijkste Mariabedevaartplaats. Het heiligdom van Onze Lieve Vrouwe van de Besloten Tuin aldaar is tevens de kapel van de plaatselijke Kluis en herbergt een uitbundig barokinterieur. Het kerkje van Vierhuizen is een trekpleister geworden sinds het in 2006 door tv-kijkers verkozen werd in een restauratieprijsvraag.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Borgweg 1, 9971 CN, De Marne
http://www.gymverenigingdosulrum.nl
De Snik 40 9974 NE Zoutkamp
Margrietstraat, 4 , 9974 RZ, Zoutkamp, The Netherlands
Hoofdstraat 4, 9965 PB, De Marne
http://www.veldmanenvandijk.nl
Kaakhornsterpad 13, 9969 PH, De Marne
http://www.groningerkerken.nl / www.kerkpieterburen.nl
Brugweg 12, 9971 CS, De Marne
Breekweg 2A, 9965 TE, De Marne