Inhoud

Oudewater is een stad en gemeente in het Groene Hart in de Nederlandse provincie Utrecht. Het ligt aan de monding van het riviertje de Lange Linschoten in de Hollandsche IJssel.

Oudewater heeft veel monumenten. De binnenstad is voor een groot deel tot beschermd stadsgezicht verklaard en heeft 95 gemeentelijke monumenten en 127 rijksmonumenten.

Demografie

De gemeente Oudewater heeft 10.109 inwoners, die verspreid wonen over de kernen Oudewater, Snelrewaard, Hekendorp en Papekop. De stad Oudewater zelf heeft 6670 inwoners (2004).

Geografie

De gemeente bevat de voormalige gemeenten Hoenkoop, Snelrewaard en Willeskop. Oudewater hoort sinds 1970 bij de provincie Utrecht, daarvoor was het een deel van Zuid-Holland. De gemeente heeft een oppervlakte van 40,17 km², waarvan 1 km² water.

Geschiedenis

De oorsprong van de naam Oudewater is niet bekend. Het meest waarschijnlijk is dat het een verbastering is van 'oude (uiter)waarden'. Het ontstond omstreeks 1100 in een meanderbocht daar waar de Lange Linschoten samenkomt met de Hollandsche IJssel.

Oudewater was door zijn ligging op de grens van Holland en het Sticht (Utrecht) een belangrijke grensvesting. De stad verkreeg van de 38e bisschop van Utrecht - Hendrik van Vianden - rond 1265 stadsrechten.[1] De prille stad behoorde aanvankelijk tot het Sticht, maar dat moest haar in 1280 afstaan aan het graafschap Holland. In 1401 werd de stad belegerd in de spil rond de Arkelse Oorlogen (1401-1412). Later lag Oudewater in de provincie Zuid-Holland. Pas toen de provinciegrenzen in 1970 werden herzien kwam Oudewater na bijna 700 jaar weer bij Utrecht.

Oudewater nam op 19 juli 1572 met elf andere steden deel aan de Eerste Vrije Statenvergadering in Dordrecht. In deze vergadering werd de basis gelegd voor de Staat der Nederlanden onder 'leiding' van het Huis van Oranje. De stad werd als reactie hierop op 7 augustus 1575 door een Spaans Leger uitgeroeid, volgens de overleveringen wisten slechts drie inwoners deze slachting te overleven die bekendstaat als de Oudewaterse Moord.

1rightarrow blue.svg Zie Beleg van Oudewater (1575) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Oudewater was in de zestiende en zeventiende eeuw een belangrijke producent van touw. De omgeving produceerde daartoe de grondstof hennep. De inwoners van het stadje heten tot op vandaag Geelbuiken,[2] omdat de touwslagers gelige gedroogde hennepvezels om hun buik wikkelden. Oudewater heeft een touwmuseum De Baanschuur en een touwfabriek G. van der Lee, opgericht in 1545, die tot 2013 het oudste nog bestaande familiebedrijf van Nederland was. Van 1855 tot 1936 had Oudewater een treinstation in Papekop. Van 1906 tot 1936 bestond een paardentram tussen het station en Oudewater zelf, de Gemeentetram Oudewater. Eerder al, van 1883 tot 1907, kende Oudewater de tramlijn Gouda - Oudewater.